Eenzame uitvaart nummer 49
Nieuwe Oosterbegraafplaats, maandag 31 oktober 2005, 10. 15 uur.
Dichter van dienst: Alfred Schaffer

Op 13 oktober 2005 werd om half tien 's ochtends op parkeerplaats Hofgeest, in Amsterdam, het stoffelijk overschot aangetroffen van een Nigeriaanse man. Hij droeg een Spaans legitimatiebewijs bij zich, waarschijnlijk had hij daar een tijdelijke verblijfsvergunning of stond hij tenminste aangemeld als asielzoeker, in Spanje. Er is contact geweest met zijn advocaat aldaar. De Nigeriaanse ambassade liet weten geen tijd te hebben eventuele familieleden op te sporen.

De man had bolletjes geslikt, en overleed aan de gevolgen van het knappen van één van de porties drugs die hij in zijn lichaam had. Zijn naam was Dickson Imonjie Ukhuedoba.
Hij werd geboren op 25 mei 1977.

Als ik om vijf over tien mijn rijwiel de begraafplaats opdraai, en gewoontegetrouw naar de kleine aula terzijde van de hoofdingang wandel, word ik doorverwezen naar de hoofdingang.
Gisteren was ik hier nog, om het kunstproject Allerzielen, geïnitieerd door Ida van der Lee, te bezoeken. Toen was de begraafplaats feeëriek verlicht door wel duizend kaarsen. Vandaag, in de aarzelende zonneschijn van weer zo’n lentedag terwijl het herfst had moeten wezen, is er niets meer van te zien. Alles is netjes opgeruimd. Ik begroet de uitvaartleider, die ik altijd meneer Nijman heb genoemd: vandaag hij blijkt opeens Assenbach te heten. Niets is bestendig. Als het bijna kwart over tien geworden is, start ik mijn mobieltje op, om Alfred Schaffer op te zoeken, maar voor ik hem in het adresboek gevonden heb, komt hij haastig aangelopen. Ons gezelschap is kompleet. Nu moeten we nog wachten op het klaarmaken van het graf. De toebereidselen zijn niet voltooid. Kennelijk levert het kunstproject toch enige achterstallige werkzaamheden op. De heer Nijman, ik heb hem tenslotte altijd zo genoemd, vraagt of hij de kist zal sluiten. De BUG heeft gezegd dat de kist mocht openblijven, in de kennelijke verwachting dat er toch wel vrienden van onze man zouden komen opdagen, al komt er niemand. We gaan naar binnen, daar ligt hij, doodstil in zijn kist: een volmaakte jongeman, krachtige kaaklijn, ogen gesloten, volle lippen, brede, gulle mond. De rimpelloze, wasachtige stofuitdrukking van de huid van de dode geeft hem een onaardse schoonheid. We schrikken er bijna van, hem daar zo te zien liggen. Hoe mooi hij is. Hoe zonde, dit.

De organist van de grote aula overlegt over de muziekkeuze, het Largo van Händl, heeft hij al een tijdje niet gespeeld: hij heeft er zin in. Een kwartier later dan voorzien mag hij beginnen.
Dan komt Alfred naar voren, legt zijn linkerhand op de kist en spreekt, met zijn rug naar het publiek van de uitvaartleider, de vier dragers, de organist en ik, de kist toegenegen:


Wish you were here


Je telt weer mee, in de zang schuilt het gevaar. De dagen korten,
tot je verdween. Een stevig ontbijt met twee gebakken eieren en spek
en toast, een stukje tomaat, dit uitzicht op een parkeerplaats:

vanaf hier moet je het alleen doen vrezen we, je bent niet langer
van de wereld in dit daglicht. In het oog van een orkaan – je kent
die foto’s wel, alles in één grootse afwachting. Voordat de hel losbarst.

Nu word je slapend rijk, nu mocht je terug. Afgeluisterd, toegefluisterd.
Door de modder naar het veldje waar je twee keer scoorde
en dan is het feest en iedereen was blij en alles mag en niets hoeft,

geen wijsheid die je kraakt. De serveerster vraagt of je nog koffie wilt,
we naderen oorlogsgebied. Tuurt je moeder in de verte waar je blijft,
wanneer je thuiskomt zwaait er wat. Je bent aan niets ontsnapt,

er is contact geweest, als je straks de straat op gaat versteent dit hart.
Vandaag was je de eerste mens die zag de zon opkomen.



Hij spreekt geëmotioneerd, als geschrokken van de intimiteit van het gezicht in de kist,
neemt dan weer plaats, de organist zet zijn tweede stuk in en besluit met Somewhere…over the rainbow. De heer Nijman spreekt, vanaf het spreekgestoelte, zijn verbijstering uit over het zinloze verlies van dit jonge leven. Door de deuren kiert het zonlicht, een mot vliegt onrustig rond de halogeenlampjes die de kist verlichten, als de deuren opengaan, verdwijnt hij naar buiten. We staan op, en volgen de kist en de mot de prachtige ochtend in, naar buiten. We hoeven niet lang te lopen: het gedeelte met de algemene graven is niet ver van de grote aula vandaan. Als ik me niet vergis stond hier gisteren het eenvoudige huisje, afgedekt met dekens, dat Nynke Deinema voor de anonieme doden maakte. Het zal er woensdag weer staan, vlakbij meneer nummer 49, die we vandaag wegbrengen. We nemen onze stilte in acht, Nijman onderstreept nog eens hoe droevig dit einde is, Alfred vult aan: ik hoop dat iemand hem mist. We lopen terug naar de koffie, Schaffer krijgt op zijn verzoek een kopje thee geserveerd. We moeten verder, hij moet aan het werk, ik heb een afspraak met een journalist om over het eenzame uitvaart-boek te spreken. Als we de aula uitgaan staat er een nieuw gezelschap klaar om de begraafplaats op te gaan: een groep van dertig, veertig mensen, met in het middelpunt een heftig huilende man.

‘Enorm intens,’ zegt Alfred, als we even later afscheid nemen. ‘Heel vreemd om nu weer aan het werk te gaan, alsof er niets is gebeurd.’ Ik fiets langzaam de Middenweg af, naar het café, waar de journalist wacht en meer koffie, langs de plek waar Theo van Gogh nu bijna een jaar geleden werd vermoord. Er scharrelt een filmploeg rond, de parkeerplaats waar hij heeft gelegen is vrijgemaakt, er staan twee borden bij: m.i.v. 2/11 parkeerplaats vrijhouden. Ik bedenk – en passant- dat het eenvoudigste en meest doeltreffende monument zou wezen: plaats een spiegel in de vorm van die parkeerhaven op het wegdek: daarmee blijft die plek voor altijd leeg.

‘O, die’, zegt de journalist, als ik hem schets wie we zojuist wegbrachten; ‘er heeft vorige week een stukje over in de krant gestaan.’ Hofgeest, de parkeerplaats was hem bijgebleven. We eten een broodje kaas. Ik zie het jonge volmaakte gezicht nog voor me, die de zon niet meer zal zien opkomen.