donderdag 27 december 2007
Eenzame uitvaart nummer 86
I.M. Maria M. 22 december 1941, Cabrera, Curacao † 7 december 2007, AMC Ziekenhuis, Amsterdam.
Begraafplaats St. Barbara, maandag 24 december, 15 uur.
Dichter van dienst: F. Starik
We weten dat mevrouw M. dood is. Dat ze in het ziekenhuis is overleden. Dat haar lichaam drie dagen later is vrijgegeven, dat ze vanaf die dag in koelcel nummer 15 heeft gelegen. We weten dat ze vanochtend met de auto naar het uitvaartcentrum is gebracht, en van daar uit naar de begraafplaats is gereden. Het ambtsbericht meldt verder dat betrokkene niet in Nederland stond ingeschreven, geen vast adres. De politie zoekt naar familie, Interpol is ingeschakeld. De naam van de rechercheur wordt in het ambtsbericht vermeld. Het nummer waarop de rechercheur bereikbaar is staat erbij. Van Bokhoven vertelde al dat de politie geen verdere informatie wil geven, ‘in het belang van het onderzoek.’ Voor de zekerheid toch nog maar een keer gebeld. Als je nu zegt dat het maar voor een gedicht is. Gedichten zijn onschuldig. Maar hij begint meteen weer over het belang van het onderzoek. ‘Misschien kunt u dan iets persoonlijks vertellen,’ probeer ik, ‘heeft u haar gezien, is u iets opgevallen.’ Hem valt nooit iets op. Dat is niet zijn taak. Zijn taak is om alles netjes administratief af te handelen.
Bijna kerst. Traditioneel wordt er dan veel gebeld door allerlei fijne programma’s die iets zieligs willen filmen. De Dienst vindt het wel weer eens een goed idee. De EO haakt teleurgesteld af, als blijkt dat er van een God bij de dichters nauwelijks sprake is. Men begrijpt sowieso niet waar de dominee in dit verhaal gebleven is. RTL 4 persisteert. Ger Fritz belt vanaf het kantoor van Willem Kerstens, dat het wel weer eens mag, of moet. Een jaar geleden is het inmiddels, dat we de laatste televisieploeg te verwerken kregen. En daar konden we niks aan doen, dat ging om de publiciteit rond het babylijkje, dat in het Noord-Hollands Kanaal werd gevonden. Dat viel onder het kopje vrije nieuwsgaring. Dat hou je niet tegen. Voor 4 in het land is er geen andere aanleiding dan dat men graag een eenzame uitvaart wil zien.
En of ik dan de dichter van dienst kan zijn, vraagt Fritz, dat houdt het overzichtelijk. Ik zeg dat het goed is, het kan me eigenlijk niet zoveel schelen. Ik kan er in het gedicht rekening mee houden. Ik kan de kijker erin schrijven, medeschuldig maken. Dat kunstje heb ik eerder vertoond. De draai naar de camera. Een onzichtbaar mens min of meer zichtbaar maken. Dat het toch weer klopt. Iemand die Maria heet. Ik zal er eens een God in schrijven. Speciaal voor de EO. Van Maria kun je raden dat er een katholieke bedoeling achter steekt.
Even later belt de dienstdoende verslaggever van RTL4, om de uitzending voor te bereiden. Hij vraagt naar mijn motivatie. Waarom wij dat doen. Hij klinkt alsof hij het maar stom vindt, want de dode heeft er niets aan, zegt hij, klopt toch, dat de dode er verder niks aan heeft, dat er zomaar een dichter een beetje aan zijn graf komt staan. Hoe ik dat zelf zou vinden, als ik doodga, en er komt een dichter van de gemeente bij mijn graf staan klagen?
Ik heb daar geen antwoord op. Of een lang antwoord. Rond de kerst worden er even traditioneel veel daklozenkranten verkocht, bij de uitgang van de supermarkt, aan de mensen die het wat beter hebben getroffen dan zij, die in de kou buiten met een krantje in de hand moeten staan bedelen. Die krant wordt door gewone journalisten volgeschreven, tegen moderate tarieven. Journalisten die in warme huizen wonen. De helft van de opbrengst gaat naar de dakloze met de krant in de hand, de andere helft gaat terug naar hen die het zoveel beter met zichzelf getroffen hebben, voor wie de koulijders via deze omweg in zekere zin bij de uitgang van de supermarkt de boodschappen bij elkaar bedelen. Dat is niet van iedere zin ontbloot. De daklozenkrant wordt sinds jaar en dag verzorgd door Jan Maarten Buissant, die er elke keer, tegen een tamelijk minimaal budget, weer wat fraais van weet te maken. Opdat de transactie met enige kwaliteit gepaard gaat, om de kans te verhogen dat het krantje daadwerkelijk wordt gelezen, gezien, en misschien opnieuw wordt gekocht, omdat het eigenlijk best een mooi krantje is, liefdevol gemaakt. Dezelfde spagaat.
De dichter van dienst van nummer 85 is terug zijn leven in gefietst, hij gaat zich scheren als hij thuiskomt, wij kleumen wat bijeen in de koffiekamer, er is een half uur over tot de volgende uitvaart gaat beginnen, de televisie wordt rond half drie verwacht, de auto kwart voor, onze kleine dienst zal op het vijftiende uur precies een aanvang nemen.
Ger Fritz arriveert, de cameraploeg, bestaande uit een leuk fris meisje en een puisterige jongeman die de camera bedient. Ik krijg een zender om. De logistiek wordt doorgenomen. Dus de auto komt zo aanrijden. En dan de aula voor de witbalans. Als het zover gekomen is, staan we netjes op een rijtje. Fritz knipoogt. De camerajongen rent achter de auto aan.
We nemen plaats in de aula. Ik heb twee Maria-stukken uitgezocht, we beginnen met de Italiaanse charmezanger Beniamo Gigli, het Ave Maria van Gounod, die vindt Fritz de mooiste. Dan stapt de uitvaartleidster naar voren en kondigt mij aan, als dichter van dienst. Ik verwissel van bril, vouw mijn papier open, neem plaats achter de lessenaar, die ik even tevoren wat dichter bij de kist heb geplaatst.
Ze zeggen
I.M. Maria M., 22 december 1941, Cabrera, Curacao
† 7 december 2007, AMC Ziekenhuis, Amsterdam.
Ze zeggen dat God liefde is, of andersom
de liefde God, dat Hij zich kenbaar maakt tussen
de mensen onderling, misschien dat wij Hem alleen zo
kunnen zien, ervaren. Tussen ons in. Zoals je jaren
ongezien voor de teevee kunt zitten, waar blije mensen
antwoord weten, dozen open doen, prijzen winnen,
of in het Journaal gewichtig iets verklaren, geen nieuws
van jou. Jij bent alleen maar overleden.
We hebben hier een lichaam, we hebben hier een naam,
Maria, je geboorteplaats op Curaçao, de plek waar je bent
weggegaan, een ziekenhuis. Zo kom je bij de mensen thuis:
een kist. Iemand in een kamer schenkt de koffie in, zegt
dat het wel zielig is voor die mevrouw, vraagt zich dan af
of God nu liefde is of andersom bestond Hij niet, of niet voor jou.
© F. Starik, begraafplaats St. Barbara, 24 december 2007
Langzaam en duidelijk moet men spreken, gevoelvol, maar toch ingehouden. Het gedicht komt er mooi uit. Als ik ben uitgesproken vouw ik mijn gedicht in vieren, zoals het de hele dag in de binnenzak heeft gezeten, leg het op de kist, laat mijn hand even rusten, stap dan terug, keer terug naar mijn bankje, verwissel de leesbril weer voor die waarmee ik ook in de verte wat kan zien. De tweede Maria is afkomstig van Grupo Serenada, een gezelschap dat uit Curaçao afkomstig is. Deze Maria wordt in het Papiaments gezongen, huiveringwekkend fraai. De uitvaartleidster meldt dat we onder de klanken van het derde muziekstuk dat ik heb gekozen, Coming home, van John Legend, de aula zullen verlaten.
We zitten heel stil in onze bankjes, beschenen door de lichtbron die bovenop de camera is gemonteerd. Als we achter de kist aan de aula verlaten, fluistert Fritz: goed gedaan jochie. Ik wist dat hij precies die woorden zou gaan spreken. Dat kan ik aan zijn gezichtsuitdrukking aflezen. Ik zie dat Van Bokhoven het heel koud heeft in zijn glanzende jasje. Het ritueel van het plaatsen van de kist, de stilte bij het graf, het werpen van het zand, de aankondiging van het einde van deze plechtigheid, het vooruitzicht van het kopje koffie, alles wordt zonder haperingen uitgevoerd, we wandelen terug naar de aula, nog altijd gevolgd door de camera.
Dan moet er nog geïnterviewd worden. Ik moet eerst, dan kan Van Bokhoven zich warmen. Het moet wel vier keer over. Een vliegtuig zet de landing in, de trein naar Haarlem, de trein van Haarlem, en tenslotte komt het oranje karretje waarmee de graven worden dichtgegooid met hoge snelheid op ons afgereden. De tuinman slaat maar juist op tijd af, waarschijnlijk in de hoop dat hij nu ook op televisie komt, hij zwaait als hij langs komt. Het meisje is geschrokken. Hij had wel dronken kunnen wezen. Welnee zeg ik, dit is een typisch geval van humor. Ik mag nog eens de vragen beantwoorden hoe men zo een gedicht toch schrijft en wat het nut daarvan precies is, ik spreek van een kontje naar God en van de naam Maria. Dat kontje moet over, dat mag natuurlijk niet. Dan is het de beurt aan Van Bokhoven om buiten zijn stand-upje te maken. Ook dat duurt lang. Hij heeft veel uit te leggen. Een volgend vliegtuig zet de daling in. Tegen half vijf is het klaar. We spreken de beste wensen uit en keren huiswaarts, het is een lange dag geweest.
Wat Van Bokhoven allemaal gezegd heeft zullen we wel nooit te weten komen. De uitzending van 4 in het land staat om 22.25 uur in de Gids. Ik zit met mijn zoon naar een Harry Potter-film te kijken, de eerste die wordt uitgezonden. Er komt een spiegel in voor waarin je jezelf kunt zien zoals je wilt zijn, niet wie je bent, maar wie je wilt worden, het personage waarvan je droomt, zeer ongezond, lijkt ons dat, zo’n spiegel. Als ik mijn toestel rond half elf op de juiste zender overschakel, om te zien hoe we gezien gaan worden is er zo’n verschrikkelijke feestuitzending met Robert ten Brink bezig, een uitzending die kennelijk nogal is uitgelopen. De familie Romein moet nog herenigd worden met Amber, die al drieënhalf jaar in Australië woont, en er moet reclame gemaakt worden, heel veel reclame.
Aanvullende zorgpakketten, stoppen met roken, ook niet gemakkelijk. Laat je verrassen door een heerlijke luchtige chocolade in een piramidevormig zakje. Brandend maagzuur, ook lekker. Een uiterst gezond sapje waarin vezels zijn opgelost, zo dat je er niks van merkt, dat je al die vezels binnenkrijgt. Koop een Peugeot. Ruim een uur later dan verwacht wordt eindelijk het juiste programma aangekondigd. Zuchtend werken we ons door nog een reclameblok heen. We moeten nog iets met ons haar doen. Een fatsoenlijke verzekering. Een product met lichaamseigen stoffen. Het is dat je verwacht op de teevee te komen, dan ben je toch benieuwd hoe dat eruit gaat zien, en wat ervan wordt uitgezonden, anders was het echt niet te doen. Je vraagt je af wie daar nu vrijwillig naar kijkt, hoe de mensen dat volhouden.
Inmiddels is in Arnemuiden een restaurant volledig uitgebrand, er zijn vier kinderen bij omgekomen, en daar hebben ze gelukkig beelden van, bij 4 in het land, dus ons kleine nieuws dat eigenlijk geen nieuws is heeft niet aan belang gewonnen. Tegen half twaalf wordt het itempje eindelijk uitgezonden. Bart FM Droog, die de eenzame uitvaart heeft uitgevonden, mag één zin zeggen, dan hoor je een regel uit het gedicht dat ik voor Maria schreef en mag ik ook een vraag die wijselijk wordt weggelaten beantwoorden. Ik zeg geloof ik iets als dat we voor iedere dode een uniek gedicht proberen te schrijven, en dan is het voorbij. Van Bokhoven komt er niet in voor. Vijftien seconden, schat ik. De Warhol-norm wordt niet langer in minuten gerekend, veeleer in seconden.
© voor gedicht en verslag: F. Starik, 24/27 december 2007
+
I.M. Maria M. 22 december 1941, Cabrera, Curacao † 7 december 2007, AMC Ziekenhuis, Amsterdam.
Begraafplaats St. Barbara, maandag 24 december, 15 uur.
Dichter van dienst: F. Starik
We weten dat mevrouw M. dood is. Dat ze in het ziekenhuis is overleden. Dat haar lichaam drie dagen later is vrijgegeven, dat ze vanaf die dag in koelcel nummer 15 heeft gelegen. We weten dat ze vanochtend met de auto naar het uitvaartcentrum is gebracht, en van daar uit naar de begraafplaats is gereden. Het ambtsbericht meldt verder dat betrokkene niet in Nederland stond ingeschreven, geen vast adres. De politie zoekt naar familie, Interpol is ingeschakeld. De naam van de rechercheur wordt in het ambtsbericht vermeld. Het nummer waarop de rechercheur bereikbaar is staat erbij. Van Bokhoven vertelde al dat de politie geen verdere informatie wil geven, ‘in het belang van het onderzoek.’ Voor de zekerheid toch nog maar een keer gebeld. Als je nu zegt dat het maar voor een gedicht is. Gedichten zijn onschuldig. Maar hij begint meteen weer over het belang van het onderzoek. ‘Misschien kunt u dan iets persoonlijks vertellen,’ probeer ik, ‘heeft u haar gezien, is u iets opgevallen.’ Hem valt nooit iets op. Dat is niet zijn taak. Zijn taak is om alles netjes administratief af te handelen.
Bijna kerst. Traditioneel wordt er dan veel gebeld door allerlei fijne programma’s die iets zieligs willen filmen. De Dienst vindt het wel weer eens een goed idee. De EO haakt teleurgesteld af, als blijkt dat er van een God bij de dichters nauwelijks sprake is. Men begrijpt sowieso niet waar de dominee in dit verhaal gebleven is. RTL 4 persisteert. Ger Fritz belt vanaf het kantoor van Willem Kerstens, dat het wel weer eens mag, of moet. Een jaar geleden is het inmiddels, dat we de laatste televisieploeg te verwerken kregen. En daar konden we niks aan doen, dat ging om de publiciteit rond het babylijkje, dat in het Noord-Hollands Kanaal werd gevonden. Dat viel onder het kopje vrije nieuwsgaring. Dat hou je niet tegen. Voor 4 in het land is er geen andere aanleiding dan dat men graag een eenzame uitvaart wil zien.
En of ik dan de dichter van dienst kan zijn, vraagt Fritz, dat houdt het overzichtelijk. Ik zeg dat het goed is, het kan me eigenlijk niet zoveel schelen. Ik kan er in het gedicht rekening mee houden. Ik kan de kijker erin schrijven, medeschuldig maken. Dat kunstje heb ik eerder vertoond. De draai naar de camera. Een onzichtbaar mens min of meer zichtbaar maken. Dat het toch weer klopt. Iemand die Maria heet. Ik zal er eens een God in schrijven. Speciaal voor de EO. Van Maria kun je raden dat er een katholieke bedoeling achter steekt.
Even later belt de dienstdoende verslaggever van RTL4, om de uitzending voor te bereiden. Hij vraagt naar mijn motivatie. Waarom wij dat doen. Hij klinkt alsof hij het maar stom vindt, want de dode heeft er niets aan, zegt hij, klopt toch, dat de dode er verder niks aan heeft, dat er zomaar een dichter een beetje aan zijn graf komt staan. Hoe ik dat zelf zou vinden, als ik doodga, en er komt een dichter van de gemeente bij mijn graf staan klagen?
Ik heb daar geen antwoord op. Of een lang antwoord. Rond de kerst worden er even traditioneel veel daklozenkranten verkocht, bij de uitgang van de supermarkt, aan de mensen die het wat beter hebben getroffen dan zij, die in de kou buiten met een krantje in de hand moeten staan bedelen. Die krant wordt door gewone journalisten volgeschreven, tegen moderate tarieven. Journalisten die in warme huizen wonen. De helft van de opbrengst gaat naar de dakloze met de krant in de hand, de andere helft gaat terug naar hen die het zoveel beter met zichzelf getroffen hebben, voor wie de koulijders via deze omweg in zekere zin bij de uitgang van de supermarkt de boodschappen bij elkaar bedelen. Dat is niet van iedere zin ontbloot. De daklozenkrant wordt sinds jaar en dag verzorgd door Jan Maarten Buissant, die er elke keer, tegen een tamelijk minimaal budget, weer wat fraais van weet te maken. Opdat de transactie met enige kwaliteit gepaard gaat, om de kans te verhogen dat het krantje daadwerkelijk wordt gelezen, gezien, en misschien opnieuw wordt gekocht, omdat het eigenlijk best een mooi krantje is, liefdevol gemaakt. Dezelfde spagaat.
De dichter van dienst van nummer 85 is terug zijn leven in gefietst, hij gaat zich scheren als hij thuiskomt, wij kleumen wat bijeen in de koffiekamer, er is een half uur over tot de volgende uitvaart gaat beginnen, de televisie wordt rond half drie verwacht, de auto kwart voor, onze kleine dienst zal op het vijftiende uur precies een aanvang nemen.
Ger Fritz arriveert, de cameraploeg, bestaande uit een leuk fris meisje en een puisterige jongeman die de camera bedient. Ik krijg een zender om. De logistiek wordt doorgenomen. Dus de auto komt zo aanrijden. En dan de aula voor de witbalans. Als het zover gekomen is, staan we netjes op een rijtje. Fritz knipoogt. De camerajongen rent achter de auto aan.
We nemen plaats in de aula. Ik heb twee Maria-stukken uitgezocht, we beginnen met de Italiaanse charmezanger Beniamo Gigli, het Ave Maria van Gounod, die vindt Fritz de mooiste. Dan stapt de uitvaartleidster naar voren en kondigt mij aan, als dichter van dienst. Ik verwissel van bril, vouw mijn papier open, neem plaats achter de lessenaar, die ik even tevoren wat dichter bij de kist heb geplaatst.
Ze zeggen
I.M. Maria M., 22 december 1941, Cabrera, Curacao
† 7 december 2007, AMC Ziekenhuis, Amsterdam.
Ze zeggen dat God liefde is, of andersom
de liefde God, dat Hij zich kenbaar maakt tussen
de mensen onderling, misschien dat wij Hem alleen zo
kunnen zien, ervaren. Tussen ons in. Zoals je jaren
ongezien voor de teevee kunt zitten, waar blije mensen
antwoord weten, dozen open doen, prijzen winnen,
of in het Journaal gewichtig iets verklaren, geen nieuws
van jou. Jij bent alleen maar overleden.
We hebben hier een lichaam, we hebben hier een naam,
Maria, je geboorteplaats op Curaçao, de plek waar je bent
weggegaan, een ziekenhuis. Zo kom je bij de mensen thuis:
een kist. Iemand in een kamer schenkt de koffie in, zegt
dat het wel zielig is voor die mevrouw, vraagt zich dan af
of God nu liefde is of andersom bestond Hij niet, of niet voor jou.
© F. Starik, begraafplaats St. Barbara, 24 december 2007
Langzaam en duidelijk moet men spreken, gevoelvol, maar toch ingehouden. Het gedicht komt er mooi uit. Als ik ben uitgesproken vouw ik mijn gedicht in vieren, zoals het de hele dag in de binnenzak heeft gezeten, leg het op de kist, laat mijn hand even rusten, stap dan terug, keer terug naar mijn bankje, verwissel de leesbril weer voor die waarmee ik ook in de verte wat kan zien. De tweede Maria is afkomstig van Grupo Serenada, een gezelschap dat uit Curaçao afkomstig is. Deze Maria wordt in het Papiaments gezongen, huiveringwekkend fraai. De uitvaartleidster meldt dat we onder de klanken van het derde muziekstuk dat ik heb gekozen, Coming home, van John Legend, de aula zullen verlaten.
We zitten heel stil in onze bankjes, beschenen door de lichtbron die bovenop de camera is gemonteerd. Als we achter de kist aan de aula verlaten, fluistert Fritz: goed gedaan jochie. Ik wist dat hij precies die woorden zou gaan spreken. Dat kan ik aan zijn gezichtsuitdrukking aflezen. Ik zie dat Van Bokhoven het heel koud heeft in zijn glanzende jasje. Het ritueel van het plaatsen van de kist, de stilte bij het graf, het werpen van het zand, de aankondiging van het einde van deze plechtigheid, het vooruitzicht van het kopje koffie, alles wordt zonder haperingen uitgevoerd, we wandelen terug naar de aula, nog altijd gevolgd door de camera.
Dan moet er nog geïnterviewd worden. Ik moet eerst, dan kan Van Bokhoven zich warmen. Het moet wel vier keer over. Een vliegtuig zet de landing in, de trein naar Haarlem, de trein van Haarlem, en tenslotte komt het oranje karretje waarmee de graven worden dichtgegooid met hoge snelheid op ons afgereden. De tuinman slaat maar juist op tijd af, waarschijnlijk in de hoop dat hij nu ook op televisie komt, hij zwaait als hij langs komt. Het meisje is geschrokken. Hij had wel dronken kunnen wezen. Welnee zeg ik, dit is een typisch geval van humor. Ik mag nog eens de vragen beantwoorden hoe men zo een gedicht toch schrijft en wat het nut daarvan precies is, ik spreek van een kontje naar God en van de naam Maria. Dat kontje moet over, dat mag natuurlijk niet. Dan is het de beurt aan Van Bokhoven om buiten zijn stand-upje te maken. Ook dat duurt lang. Hij heeft veel uit te leggen. Een volgend vliegtuig zet de daling in. Tegen half vijf is het klaar. We spreken de beste wensen uit en keren huiswaarts, het is een lange dag geweest.
Wat Van Bokhoven allemaal gezegd heeft zullen we wel nooit te weten komen. De uitzending van 4 in het land staat om 22.25 uur in de Gids. Ik zit met mijn zoon naar een Harry Potter-film te kijken, de eerste die wordt uitgezonden. Er komt een spiegel in voor waarin je jezelf kunt zien zoals je wilt zijn, niet wie je bent, maar wie je wilt worden, het personage waarvan je droomt, zeer ongezond, lijkt ons dat, zo’n spiegel. Als ik mijn toestel rond half elf op de juiste zender overschakel, om te zien hoe we gezien gaan worden is er zo’n verschrikkelijke feestuitzending met Robert ten Brink bezig, een uitzending die kennelijk nogal is uitgelopen. De familie Romein moet nog herenigd worden met Amber, die al drieënhalf jaar in Australië woont, en er moet reclame gemaakt worden, heel veel reclame.
Aanvullende zorgpakketten, stoppen met roken, ook niet gemakkelijk. Laat je verrassen door een heerlijke luchtige chocolade in een piramidevormig zakje. Brandend maagzuur, ook lekker. Een uiterst gezond sapje waarin vezels zijn opgelost, zo dat je er niks van merkt, dat je al die vezels binnenkrijgt. Koop een Peugeot. Ruim een uur later dan verwacht wordt eindelijk het juiste programma aangekondigd. Zuchtend werken we ons door nog een reclameblok heen. We moeten nog iets met ons haar doen. Een fatsoenlijke verzekering. Een product met lichaamseigen stoffen. Het is dat je verwacht op de teevee te komen, dan ben je toch benieuwd hoe dat eruit gaat zien, en wat ervan wordt uitgezonden, anders was het echt niet te doen. Je vraagt je af wie daar nu vrijwillig naar kijkt, hoe de mensen dat volhouden.
Inmiddels is in Arnemuiden een restaurant volledig uitgebrand, er zijn vier kinderen bij omgekomen, en daar hebben ze gelukkig beelden van, bij 4 in het land, dus ons kleine nieuws dat eigenlijk geen nieuws is heeft niet aan belang gewonnen. Tegen half twaalf wordt het itempje eindelijk uitgezonden. Bart FM Droog, die de eenzame uitvaart heeft uitgevonden, mag één zin zeggen, dan hoor je een regel uit het gedicht dat ik voor Maria schreef en mag ik ook een vraag die wijselijk wordt weggelaten beantwoorden. Ik zeg geloof ik iets als dat we voor iedere dode een uniek gedicht proberen te schrijven, en dan is het voorbij. Van Bokhoven komt er niet in voor. Vijftien seconden, schat ik. De Warhol-norm wordt niet langer in minuten gerekend, veeleer in seconden.
© voor gedicht en verslag: F. Starik, 24/27 december 2007
+
Eenzame uitvaart nummer 85
I.M. Albert August Hoevelaken, geboren 22 april 1948, Paramaribo † 11 december 2007, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam.
Begraafplaats St. Barbara, maandag 24 december 2007, 13.30 uur.
Dichter van dienst: Adriaan Jaeggi
“Het is kerst, dan gaan er meer.
Dat was de ondubbelzinnige boodschap van de man die ik vertelde dat ik nog een Eenzame uitvaart te gaan had, drie weken voor het einde van 2007. Twee dingen wil ik er alvast van zeggen: in mijn werk als stadsdichter heb ik bij de eenzame uitvaarten altijd ondubbelzinnig het gevoel gehad dat het zinvol werk was; al moet ik ook de man gelijk geven die zich afvroeg wat het voor nut heeft voor iemand die al dood is een gedicht te maken, en begrijp ik ook de jonge schrijfster die op de achterpagina van NRC schreef dat ze het liefst een verzekering zou afsluiten tegen een dichter die aan haar graf een gedicht komt lezen.” schrijft Adriaan Jaeggi op zijn weblog, op maandag 24 december 2007, zijn éénnalaatste gedicht als stadsdichter, “tenzij burgemeester Cohen, Adrie Koster of Peter Beense erin blijven, deze kerst. Laat ons bidden voor hen en ons en onze ontembare gedachten”. Adriaan Jaeggi is bezig met zijn afscheidstournee als stadsdichter, eind januari wordt hij opgevolgd door, nu ja, een opvolger. Hij noemt op zijn weblog meneer Hoevelaken meneer Vianen. We hebben onafhankelijk van elkaar voor een ander verkeersknooppunt gekozen. Uit privacyoverwegingen wordt de naam van de overledene bij publicatie altijd veranderd, geanonimiseerd.
Meneer Hoevelaken was ongehuwd. Hij woonde in de Hembrugstraat, op nummer zoveel. Hij heeft een dochter, in 1981 geboren in Haarlem, die twee maanden na haar geboorte is verhuisd naar Beverwijk, naar we mogen aannemen met haar moeder. Dochter woont nog steeds in Beverwijk, alwaar zij geen telefoonaansluiting heeft. Er is door de Dienst een brief naar haar adres verzonden maar daarop kwam geen reactie.
Meneer Hoevelaken had een uitkering van de DWI. Zijn benedenwoning wordt omschreven als erg rommelig en vol. Voor het raam prijkt een diploma, een groot rijbewijs. Nu vindt Van Bokhoven een woning al snel rommelig en vol, hij is meer van het weggooitype.
Als de dichter van dienst komt aanfietsen staat de voltallige delegatie al klaar. Jaeggi parkeert zijn fiets en draait die niet op slot. Hij is van mening dat wie een fiets van een begraafplaats steelt, die fiets echt nodig heeft. Van Bokhoven, gehuld in een glanzend zwart jasje, een nieuwe meneer van de dienst die Arman heet, met een donkerblauw streepjespak, hij is pas een week in dienst. Zijn achternaam weet nog niemand, in ieder geval Van Bokhoven niet. De vriendelijke, altijd wat nerveuze uitvaartleidster. De muziek die Jaeggi heeft meegebracht wordt doorgenomen met de jonge Degenkamp, vader ligt met zijn dikke buik in de zon op het eiland Lanzarote, vertelt hij. Hij is nooit eerder met de Kerst op vakantie geweest. Kerst is een drukke tijd. ‘Het moet ook niet veel gekker worden.’
We betreden de aula, de muziek zet in. Starry night van Tommy McCook and the Supersonics. Dan stapt Jaeggi naar voren, gaat bij de kist staan en leest dicht bij meneer Hoevelaken zijn gedicht, spreekt half tot de kist, half tot zijn kleine publiek van vier dragers, twee ambtenaren en de uitvaartleidster en tenslotte uw verslaggever van dienst. Voor hij begint te spreken, strijkt hij aarzelend met zijn hand over zijn wang, alsof hij er nu pas aan denkt, dat hij zich al dagen niet geschoren heeft. Hij kucht. Vangt dan bijna aarzelend zijn lezing aan.
Dede Oso
Wie zal je wassen? Wie zal er zingen?
Wie zal foto’s omdraaien, spiegels naar de wand keren?
Wie zal kinderen die nog niet praten
over je heen tillen, en fluisterend je geest bezweren?
Het groot bazuinkoor is niet verschenen,
er komt geen dinari en geen singiman.
Niemand komt je nieuwe huis bekleden.
Wij staan buiten en kijken door het oude raam.
Eén ingelijst groot rijbewijs met brede grijns
anno negentienzevenennegentig. Naast
een schilderij van Nederland. Wij zien verbaasd
hoe je ons schilderde, een Hollandse hoeve,
een os, een hond, een modderpoel. Alsof je hier
geboren was. De planten gaan het niet redden,
maar jij steunde onze jongens door dik en dun
waar wij de moed al hadden opgegeven.
Dag trucker, Amsterdamse Surinamer, dag A. A. Hoevelaken.
Het zal hier wel snel worden opgeruimd.
Het jaar is moe en wij ook, maar voor wij je vergeten
besteden wij dagenlang geen aandacht aan ons uiterlijk.
© Adriaan Jaeggi, Amsterdam, 24 december 2007
De dichter van dienst vouwt het papier na lezing in de lengte dubbel, en legt het op de kist. Blijft een moment als in weemoedige berusting staan, geeft meneer Hoevelaken een laatste overpeinzing mee, beent dan gedecideerd terug in het smalle bankje waarin wij ongemakkelijk moeten zitten, leunt naar voren, zwijgt. Adriaan Jaeggi is een man die onmiskenbaar iets gezelligs heeft, een hartelijke, open, goedlachse man, iemand die ondertussen toch altijd scherp oplet, iemand die goed luisteren kan, mensen graag vragen stelt, iemand bij wie men zich gemakkelijk op zijn gemak voelt, iemand die de kunst van het goede humeur verstaat. Iemand van wie je het leuk zou vinden als hij op je feestje kwam. Schrijft veel voor damesbladen, het betere damesblad, hij is heel geschikt voor de doelgroep, het prototype van de leuke man. Iemand die ermee wegkomt dat hij in zijn gedicht zegt: ‘dag trucker, dag Amsterdamse Surinamer,’ bij wie die woorden er zo naturel, warm, oprecht, gemeend uitkomen. Hier is echt iemand dag komen zeggen. Het kleine gebaar vooraf, het strijken over de baard, als om de aandacht op de wangen te vestigen: ‘het jaar is moe en wij ook, maar voor we je vergeten, besteden we dagenlang geen aandacht aan ons uiterlijk.’ Alsof hij zich gedurende de vijf dagen die er verstreken tussen de melding van de uitvaart en de uitvaart zelve doelbewust niet geschoren heeft. Sterk. Een gebaar dat in de vertraging zijn kwaliteit krijgt. Toen hij peinzend zijn hand over zijn wang streek, hadden wij het gedicht nog niet gehoord. Er zit in komische relatiedrama’s dikwijls een scène waarbij de twee verliefden elkaar moeten nadoen, kleine dingen, altijd beginnend met een paar slokken water, en veel handigheidjes later eindigend met het straaltje dat één beider al die tijd in de mond heeft bewaard, tot het warm en kleverig is geworden, dat krijgt de ander dan in de schoot geworpen.
De ander, die de slokjes water allang weer vergeten was, die had ze gewoon doorgeslikt.
The Wedding van Abdullah Ibrahim zet in, klinkt op, sterft uit. Dan neemt de uitvaartleidster plaats achter de lessenaar en zegt dat wij meneer Hoevelaken gedenken met muziek en het gedicht dat wij beluisterd hebben, en dat wij dadelijk, tijdens het beluisteren van het derde muziekstuk, de aula zullen verlaten om hem naar zijn laatste rustplaats te begeleiden. Patria, van Ruben Blades y Son del Solar klinkt op, ritmisch, bijna vrolijk, als om de dragers uit te nodigen in marstempo, op de maat, de fonkelnieuwe baar naar buiten te gaan rijden.
We wandelen achter de nieuwe baar aan de koude grijze middag in. Dankbaar ben ik voor mijn lange onderbroek, mijn dubbele paar sokken in mijn schoenen. Aangekomen bij de laatste rustplaats staan we stil. Stil. Het blijft maar stil. Verwachtingsvol kijk ik na enige tijd opzij naar de uitvaartleidster, maar ze volhardt in haar zwijgen. Dan klinkt er een geluid op als van een watervalletje in een bergbeekje, een bescheiden geluid. De jonge meneer Degenkamp haast zich weg om zijn mobiel op te nemen. We doen maar net of we niks merken, blijven in vrome afwachting stilstaan, starend naar de kist, het in de lengte dubbelgevouwen papier erop. We wachten geruime tijd op zijn terugkeer. De uitvaartleidster moet een stap opzij zetten om hem door te laten naar zijn plek bij het tolletje dat het dalingsmechanisme bedient, de zogeheten graflift. Hij moet op het knopje drukken. Dat is zijn taak.
Tenslotte spreekt de uitvaartleidster, de kleine kudde weer compleet hebbend, dat we een moment stilte in acht zullen nemen voor meneer Hoevelaken. Ten derde male nemen we een moment van stilte in acht. We staren naar de kist met het papier erop. Windstil. Achter ons is iemand hoorbaar aan het tuinieren geslagen, met veel geritsel van plastic, misschien wordt er een kerststukje geïnstalleerd. Onderweg kom je langs veel graven met een kerststukje erop. Opdat men daar beneden zwijgend het Feest van het Licht viere met drie rode glimmende ballen en een tak groen. Dubbele sokken noch lange onderbroeken zijn hiertegen bestand.
Eindelijk is het over en daalt de kist. De uitvaartleidster zegt dat hiermee een eind gekomen is aan de plechtigheid en nodigt ons uit voor een kopje koffie. ‘Schepje zand?’opper ik gelijktijdig met de dichter van dienst. ‘Die eer laat ik u,’ nodigt Jaeggi mij uit om als eerste het vochtige, gele zand op de kist te werpen. Jaeggi volgt, Van Bokhoven en Arman. Dof, noteer ik dan graag, dat het zand met een doffe klap op de kist valt. Voor het donker is geworden zal het oranje karretje met de grote schep de naastgelegen vochtige berg met een paar forse halen de kuil in rijden. Daarna moet het een paar weken inklinken. Inklinken is een mooi woord voor het feit dat de kist onder het gewicht van het zand bezwijkt. Dan wandelen we terug naar de koffiekamer.
Het moet een gezellige man zijn geweest, meneer Hoevelaken. Jaeggi is naar zijn huis gefietst, een benedenwoning, heeft door de ramen naar binnen gekeken. Een zelfgeschilderd landschap, enorm Hollands, een vaandel van Ajax, dat truckersdiploma, waarop hij breed staat te grijnzen, een grote plastic speelgoedvrachtwagen, genoeglijke spulletjes. Iemand die zich graag door zijn raam liet zien. Dit ben ik.
Jaeggi vertelt over zijn afscheidstournee. Hij zal in het kader daarvan bij een paar gewone Amsterdammers op bezoek gaan. Hij zal zelfs een verjaardag bezoeken. ‘Een verjaardag?’, steun ik, ‘neem je dan een cadeautje mee?’ Maar nee, de dichter is zelf het cadeautje. ‘En ga daar dan ook een taartje eten? Met een vorkje op een driezitsbank, tussen twee lijvige personages ingeklemd, het schoteltje op de knieën?’ Dat gaat hij allemaal doen. Hij kan dat. Even later fietst het geschenk op zijn rijwiel dat opnieuw niet is gestolen het terrein af, vol vertrouwen, een dikke groene das om zijn nek geknoopt, terug zijn leven in. Onwillekeurig betast ik de smalle das die ik eenmaal om de jas heb gewikkeld, opdat de kraag zich recht houdt, tegen de tocht in de nek. Wij blijven achter voor nummer 86.
© verslag: F. Starik, 26 december 2007
+
I.M. Albert August Hoevelaken, geboren 22 april 1948, Paramaribo † 11 december 2007, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam.
Begraafplaats St. Barbara, maandag 24 december 2007, 13.30 uur.
Dichter van dienst: Adriaan Jaeggi
“Het is kerst, dan gaan er meer.
Dat was de ondubbelzinnige boodschap van de man die ik vertelde dat ik nog een Eenzame uitvaart te gaan had, drie weken voor het einde van 2007. Twee dingen wil ik er alvast van zeggen: in mijn werk als stadsdichter heb ik bij de eenzame uitvaarten altijd ondubbelzinnig het gevoel gehad dat het zinvol werk was; al moet ik ook de man gelijk geven die zich afvroeg wat het voor nut heeft voor iemand die al dood is een gedicht te maken, en begrijp ik ook de jonge schrijfster die op de achterpagina van NRC schreef dat ze het liefst een verzekering zou afsluiten tegen een dichter die aan haar graf een gedicht komt lezen.” schrijft Adriaan Jaeggi op zijn weblog, op maandag 24 december 2007, zijn éénnalaatste gedicht als stadsdichter, “tenzij burgemeester Cohen, Adrie Koster of Peter Beense erin blijven, deze kerst. Laat ons bidden voor hen en ons en onze ontembare gedachten”. Adriaan Jaeggi is bezig met zijn afscheidstournee als stadsdichter, eind januari wordt hij opgevolgd door, nu ja, een opvolger. Hij noemt op zijn weblog meneer Hoevelaken meneer Vianen. We hebben onafhankelijk van elkaar voor een ander verkeersknooppunt gekozen. Uit privacyoverwegingen wordt de naam van de overledene bij publicatie altijd veranderd, geanonimiseerd.
Meneer Hoevelaken was ongehuwd. Hij woonde in de Hembrugstraat, op nummer zoveel. Hij heeft een dochter, in 1981 geboren in Haarlem, die twee maanden na haar geboorte is verhuisd naar Beverwijk, naar we mogen aannemen met haar moeder. Dochter woont nog steeds in Beverwijk, alwaar zij geen telefoonaansluiting heeft. Er is door de Dienst een brief naar haar adres verzonden maar daarop kwam geen reactie.
Meneer Hoevelaken had een uitkering van de DWI. Zijn benedenwoning wordt omschreven als erg rommelig en vol. Voor het raam prijkt een diploma, een groot rijbewijs. Nu vindt Van Bokhoven een woning al snel rommelig en vol, hij is meer van het weggooitype.
Als de dichter van dienst komt aanfietsen staat de voltallige delegatie al klaar. Jaeggi parkeert zijn fiets en draait die niet op slot. Hij is van mening dat wie een fiets van een begraafplaats steelt, die fiets echt nodig heeft. Van Bokhoven, gehuld in een glanzend zwart jasje, een nieuwe meneer van de dienst die Arman heet, met een donkerblauw streepjespak, hij is pas een week in dienst. Zijn achternaam weet nog niemand, in ieder geval Van Bokhoven niet. De vriendelijke, altijd wat nerveuze uitvaartleidster. De muziek die Jaeggi heeft meegebracht wordt doorgenomen met de jonge Degenkamp, vader ligt met zijn dikke buik in de zon op het eiland Lanzarote, vertelt hij. Hij is nooit eerder met de Kerst op vakantie geweest. Kerst is een drukke tijd. ‘Het moet ook niet veel gekker worden.’
We betreden de aula, de muziek zet in. Starry night van Tommy McCook and the Supersonics. Dan stapt Jaeggi naar voren, gaat bij de kist staan en leest dicht bij meneer Hoevelaken zijn gedicht, spreekt half tot de kist, half tot zijn kleine publiek van vier dragers, twee ambtenaren en de uitvaartleidster en tenslotte uw verslaggever van dienst. Voor hij begint te spreken, strijkt hij aarzelend met zijn hand over zijn wang, alsof hij er nu pas aan denkt, dat hij zich al dagen niet geschoren heeft. Hij kucht. Vangt dan bijna aarzelend zijn lezing aan.
Dede Oso
Wie zal je wassen? Wie zal er zingen?
Wie zal foto’s omdraaien, spiegels naar de wand keren?
Wie zal kinderen die nog niet praten
over je heen tillen, en fluisterend je geest bezweren?
Het groot bazuinkoor is niet verschenen,
er komt geen dinari en geen singiman.
Niemand komt je nieuwe huis bekleden.
Wij staan buiten en kijken door het oude raam.
Eén ingelijst groot rijbewijs met brede grijns
anno negentienzevenennegentig. Naast
een schilderij van Nederland. Wij zien verbaasd
hoe je ons schilderde, een Hollandse hoeve,
een os, een hond, een modderpoel. Alsof je hier
geboren was. De planten gaan het niet redden,
maar jij steunde onze jongens door dik en dun
waar wij de moed al hadden opgegeven.
Dag trucker, Amsterdamse Surinamer, dag A. A. Hoevelaken.
Het zal hier wel snel worden opgeruimd.
Het jaar is moe en wij ook, maar voor wij je vergeten
besteden wij dagenlang geen aandacht aan ons uiterlijk.
© Adriaan Jaeggi, Amsterdam, 24 december 2007
De dichter van dienst vouwt het papier na lezing in de lengte dubbel, en legt het op de kist. Blijft een moment als in weemoedige berusting staan, geeft meneer Hoevelaken een laatste overpeinzing mee, beent dan gedecideerd terug in het smalle bankje waarin wij ongemakkelijk moeten zitten, leunt naar voren, zwijgt. Adriaan Jaeggi is een man die onmiskenbaar iets gezelligs heeft, een hartelijke, open, goedlachse man, iemand die ondertussen toch altijd scherp oplet, iemand die goed luisteren kan, mensen graag vragen stelt, iemand bij wie men zich gemakkelijk op zijn gemak voelt, iemand die de kunst van het goede humeur verstaat. Iemand van wie je het leuk zou vinden als hij op je feestje kwam. Schrijft veel voor damesbladen, het betere damesblad, hij is heel geschikt voor de doelgroep, het prototype van de leuke man. Iemand die ermee wegkomt dat hij in zijn gedicht zegt: ‘dag trucker, dag Amsterdamse Surinamer,’ bij wie die woorden er zo naturel, warm, oprecht, gemeend uitkomen. Hier is echt iemand dag komen zeggen. Het kleine gebaar vooraf, het strijken over de baard, als om de aandacht op de wangen te vestigen: ‘het jaar is moe en wij ook, maar voor we je vergeten, besteden we dagenlang geen aandacht aan ons uiterlijk.’ Alsof hij zich gedurende de vijf dagen die er verstreken tussen de melding van de uitvaart en de uitvaart zelve doelbewust niet geschoren heeft. Sterk. Een gebaar dat in de vertraging zijn kwaliteit krijgt. Toen hij peinzend zijn hand over zijn wang streek, hadden wij het gedicht nog niet gehoord. Er zit in komische relatiedrama’s dikwijls een scène waarbij de twee verliefden elkaar moeten nadoen, kleine dingen, altijd beginnend met een paar slokken water, en veel handigheidjes later eindigend met het straaltje dat één beider al die tijd in de mond heeft bewaard, tot het warm en kleverig is geworden, dat krijgt de ander dan in de schoot geworpen.
De ander, die de slokjes water allang weer vergeten was, die had ze gewoon doorgeslikt.
The Wedding van Abdullah Ibrahim zet in, klinkt op, sterft uit. Dan neemt de uitvaartleidster plaats achter de lessenaar en zegt dat wij meneer Hoevelaken gedenken met muziek en het gedicht dat wij beluisterd hebben, en dat wij dadelijk, tijdens het beluisteren van het derde muziekstuk, de aula zullen verlaten om hem naar zijn laatste rustplaats te begeleiden. Patria, van Ruben Blades y Son del Solar klinkt op, ritmisch, bijna vrolijk, als om de dragers uit te nodigen in marstempo, op de maat, de fonkelnieuwe baar naar buiten te gaan rijden.
We wandelen achter de nieuwe baar aan de koude grijze middag in. Dankbaar ben ik voor mijn lange onderbroek, mijn dubbele paar sokken in mijn schoenen. Aangekomen bij de laatste rustplaats staan we stil. Stil. Het blijft maar stil. Verwachtingsvol kijk ik na enige tijd opzij naar de uitvaartleidster, maar ze volhardt in haar zwijgen. Dan klinkt er een geluid op als van een watervalletje in een bergbeekje, een bescheiden geluid. De jonge meneer Degenkamp haast zich weg om zijn mobiel op te nemen. We doen maar net of we niks merken, blijven in vrome afwachting stilstaan, starend naar de kist, het in de lengte dubbelgevouwen papier erop. We wachten geruime tijd op zijn terugkeer. De uitvaartleidster moet een stap opzij zetten om hem door te laten naar zijn plek bij het tolletje dat het dalingsmechanisme bedient, de zogeheten graflift. Hij moet op het knopje drukken. Dat is zijn taak.
Tenslotte spreekt de uitvaartleidster, de kleine kudde weer compleet hebbend, dat we een moment stilte in acht zullen nemen voor meneer Hoevelaken. Ten derde male nemen we een moment van stilte in acht. We staren naar de kist met het papier erop. Windstil. Achter ons is iemand hoorbaar aan het tuinieren geslagen, met veel geritsel van plastic, misschien wordt er een kerststukje geïnstalleerd. Onderweg kom je langs veel graven met een kerststukje erop. Opdat men daar beneden zwijgend het Feest van het Licht viere met drie rode glimmende ballen en een tak groen. Dubbele sokken noch lange onderbroeken zijn hiertegen bestand.
Eindelijk is het over en daalt de kist. De uitvaartleidster zegt dat hiermee een eind gekomen is aan de plechtigheid en nodigt ons uit voor een kopje koffie. ‘Schepje zand?’opper ik gelijktijdig met de dichter van dienst. ‘Die eer laat ik u,’ nodigt Jaeggi mij uit om als eerste het vochtige, gele zand op de kist te werpen. Jaeggi volgt, Van Bokhoven en Arman. Dof, noteer ik dan graag, dat het zand met een doffe klap op de kist valt. Voor het donker is geworden zal het oranje karretje met de grote schep de naastgelegen vochtige berg met een paar forse halen de kuil in rijden. Daarna moet het een paar weken inklinken. Inklinken is een mooi woord voor het feit dat de kist onder het gewicht van het zand bezwijkt. Dan wandelen we terug naar de koffiekamer.
Het moet een gezellige man zijn geweest, meneer Hoevelaken. Jaeggi is naar zijn huis gefietst, een benedenwoning, heeft door de ramen naar binnen gekeken. Een zelfgeschilderd landschap, enorm Hollands, een vaandel van Ajax, dat truckersdiploma, waarop hij breed staat te grijnzen, een grote plastic speelgoedvrachtwagen, genoeglijke spulletjes. Iemand die zich graag door zijn raam liet zien. Dit ben ik.
Jaeggi vertelt over zijn afscheidstournee. Hij zal in het kader daarvan bij een paar gewone Amsterdammers op bezoek gaan. Hij zal zelfs een verjaardag bezoeken. ‘Een verjaardag?’, steun ik, ‘neem je dan een cadeautje mee?’ Maar nee, de dichter is zelf het cadeautje. ‘En ga daar dan ook een taartje eten? Met een vorkje op een driezitsbank, tussen twee lijvige personages ingeklemd, het schoteltje op de knieën?’ Dat gaat hij allemaal doen. Hij kan dat. Even later fietst het geschenk op zijn rijwiel dat opnieuw niet is gestolen het terrein af, vol vertrouwen, een dikke groene das om zijn nek geknoopt, terug zijn leven in. Onwillekeurig betast ik de smalle das die ik eenmaal om de jas heb gewikkeld, opdat de kraag zich recht houdt, tegen de tocht in de nek. Wij blijven achter voor nummer 86.
© verslag: F. Starik, 26 december 2007
+
maandag 24 december 2007
Eenzame uitvaart nummer 86
I.M. Maria M., 22 december 1941, Cabrera, Curacao † 7 december 2007, AMC Ziekenhuis, Amsterdam.
Begraafplaats St. Barbara, maandag 24 december, 15 uur.
Dichter van dienst: F. Starik
We weten dat mevrouw M. dood is. Dat ze in het ziekenhuis is overleden. Dat haar lichaam drie dagen later is vrijgegeven, dat ze vanaf die dag in koelcel nummer 15 heeft gelegen. We weten dat ze vanochtend met de auto naar het uitvaartcentrum is gebracht, en van daar uit naar de begraafplaats is gereden. Het ambtsbericht meldt verder dat betrokkene niet in Nederland stond ingeschreven, geen vast adres. De politie zoekt naar familie, Interpol is ingeschakeld. De naam van de rechercheur wordt in het ambtsbericht vermeld. Het nummer waarop de rechercheur bereikbaar is staat erbij. Van Bokhoven vertelde al dat de politie geen verdere informatie wil geven, ‘in het belang van het onderzoek.’ Voor de zekerheid toch nog maar een keer gebeld. Als je nu zegt dat het maar voor een gedicht is. Gedichten zijn onschuldig. Maar hij begint meteen weer over het belang van het onderzoek. ‘Misschien kunt u dan iets persoonlijks vertellen,’ probeer ik, ‘heeft u haar gezien, is u iets opgevallen.’ Hem valt nooit iets op. Dat is niet zijn taak. Zijn taak is om alles netjes administratief af te handelen.
Bijna kerst. Traditioneel wordt er dan veel gebeld door allerlei fijne programma’s die iets zieligs willen filmen. De Dienst vindt het wel weer eens een goed idee. De EO haakt teleurgesteld af, als blijkt dat er van een God bij de dichters nauwelijks sprake is. Men begrijpt sowieso niet waar de dominee in dit verhaal gebleven is. RTL 4 persisteert. Ger Fritz belt vanaf het kantoor van Willem Kerstens, dat het mag. Hij zal de uitvaart zelf ook bezoeken. En of ik dan de dichter van dienst kan zijn, dat houdt het overzichtelijk. De vraag van de EO indachtig begin ik meteen. Iemand die Maria heet. Ik zal er eens een God in schrijven. In dat geval moet ook de teevee in het gedicht, vind ik.
Dan belt de verslaggever van RTL4, die de uitvaart mag komen filmen. Hij vraagt naar mijn motivatie. Waarom wij dat doen. Hij klinkt alsof hij het maar stom vindt, want de dode heeft er niets aan, zegt hij, klopt toch, dat de dode er verder niks aan heeft, dat er zomaar een dichter een beetje aan zijn graf komt staan. Hoe ik dat zelf zou vinden, als ik doodga, en er komt een dichter van de gemeente bij mijn graf staan klagen?
Drie uitvaarten vandaag. We beginnen op Westgaarde, waar mijn onfortuinlijke grote dikke benedenbuurman wordt gecremeerd. Daar komen zomaar zestig, zeventig mensen opdagen, terwijl het toch de soort van buurman was, van wie je zou verwachten dat hij ooit nog eens een eenzame uitvaart zou krijgen, een buurman, waar zelden iemand op bezoek kwam, hoogst zelden. Een man waar het, zoals zijn vrienden het zeiden, onmogelijk is om niet van te houden. Er waren grapjes uit zijn stamcafé. Benedenbuurman Vlad hield van goochelen en van witte wijn. Een van zijn cafévrienden goochelde met wc-papier, Vlad zelf kon zijn glas laten verdwijnen. Daar sloot men dan een weddenschap op af. En dan wierp hij zijn glas eenvoudig in de vuilnisbak.
Terwijl wij in de aula zitten, trekken achter het raam dikke wolken voorbij, alsof iemand dat zo geregeld heeft. Mijn benedenbuurman overleed aan de gevolgen van de brand in zijn woning, zeg ik er voor de luisteraars die later hebben ingeschakeld er dan voor de duidelijkheid maar even bij. Er klinkt muziek. De dienst mag een half uur duren, want december is een drukke maand.
Ik kom er op een ander moment op terug, we moeten verder. Eenzame uitvaart nummer 85 vindt plaats op St. Barbara. Dichter van dienst Adriaan Jaeggi verzorgt in zijn laatste maand als stadsdichter, als onderdeel van zijn afscheidstournee, het gedicht voor een Surinaamse meneer, gedicht en verslag worden later op www.eenzameuitvaart.nl gepubliceerd. Zo ook het verslag van eenzame uitvaart nummer 86, dat de laatste van vandaag zou zijn. De uitvaart die op televisie komt, zeg maar, vanavond om iets voor half elf, RTL4 in het land, zo heet het programma. Hieronder vast het gedicht. Ik neem aan dat het slechts gedeeltelijk, of zwaar verminkt wordt uitgezonden. Helpt u zich verder zelf de kerstdagen door.
Ze zeggen
I.M. Maria M., 22 december 1941, Cabrera, Curacao
† 7 december 2007, AMC Ziekenhuis, Amsterdam.
Ze zeggen dat God liefde is, of andersom
de liefde God, dat Hij zich kenbaar maakt tussen
de mensen onderling, misschien dat wij Hem alleen zo
kunnen zien, ervaren. Tussen ons in. Zoals je jaren
ongezien voor de teevee kunt zitten, waar blije mensen
antwoord weten, dozen open doen, prijzen winnen,
of in het Journaal gewichtig iets verklaren, geen nieuws
van jou. Jij bent alleen maar overleden.
We hebben hier een lichaam, we hebben hier een naam,
Maria, je geboorteplaats op Curaçao, de plek waar je bent
weggegaan, een ziekenhuis. Zo kom je bij de mensen thuis:
een kist. Iemand in een kamer schenkt de koffie in, zegt
dat het wel zielig is voor die mevrouw, vraagt zich dan af
of God nu liefde is of andersom bestond Hij niet, of niet voor jou.
© F. Starik, begraafplaats St. Barbara, 24 december 2007
I.M. Maria M., 22 december 1941, Cabrera, Curacao † 7 december 2007, AMC Ziekenhuis, Amsterdam.
Begraafplaats St. Barbara, maandag 24 december, 15 uur.
Dichter van dienst: F. Starik
We weten dat mevrouw M. dood is. Dat ze in het ziekenhuis is overleden. Dat haar lichaam drie dagen later is vrijgegeven, dat ze vanaf die dag in koelcel nummer 15 heeft gelegen. We weten dat ze vanochtend met de auto naar het uitvaartcentrum is gebracht, en van daar uit naar de begraafplaats is gereden. Het ambtsbericht meldt verder dat betrokkene niet in Nederland stond ingeschreven, geen vast adres. De politie zoekt naar familie, Interpol is ingeschakeld. De naam van de rechercheur wordt in het ambtsbericht vermeld. Het nummer waarop de rechercheur bereikbaar is staat erbij. Van Bokhoven vertelde al dat de politie geen verdere informatie wil geven, ‘in het belang van het onderzoek.’ Voor de zekerheid toch nog maar een keer gebeld. Als je nu zegt dat het maar voor een gedicht is. Gedichten zijn onschuldig. Maar hij begint meteen weer over het belang van het onderzoek. ‘Misschien kunt u dan iets persoonlijks vertellen,’ probeer ik, ‘heeft u haar gezien, is u iets opgevallen.’ Hem valt nooit iets op. Dat is niet zijn taak. Zijn taak is om alles netjes administratief af te handelen.
Bijna kerst. Traditioneel wordt er dan veel gebeld door allerlei fijne programma’s die iets zieligs willen filmen. De Dienst vindt het wel weer eens een goed idee. De EO haakt teleurgesteld af, als blijkt dat er van een God bij de dichters nauwelijks sprake is. Men begrijpt sowieso niet waar de dominee in dit verhaal gebleven is. RTL 4 persisteert. Ger Fritz belt vanaf het kantoor van Willem Kerstens, dat het mag. Hij zal de uitvaart zelf ook bezoeken. En of ik dan de dichter van dienst kan zijn, dat houdt het overzichtelijk. De vraag van de EO indachtig begin ik meteen. Iemand die Maria heet. Ik zal er eens een God in schrijven. In dat geval moet ook de teevee in het gedicht, vind ik.
Dan belt de verslaggever van RTL4, die de uitvaart mag komen filmen. Hij vraagt naar mijn motivatie. Waarom wij dat doen. Hij klinkt alsof hij het maar stom vindt, want de dode heeft er niets aan, zegt hij, klopt toch, dat de dode er verder niks aan heeft, dat er zomaar een dichter een beetje aan zijn graf komt staan. Hoe ik dat zelf zou vinden, als ik doodga, en er komt een dichter van de gemeente bij mijn graf staan klagen?
Drie uitvaarten vandaag. We beginnen op Westgaarde, waar mijn onfortuinlijke grote dikke benedenbuurman wordt gecremeerd. Daar komen zomaar zestig, zeventig mensen opdagen, terwijl het toch de soort van buurman was, van wie je zou verwachten dat hij ooit nog eens een eenzame uitvaart zou krijgen, een buurman, waar zelden iemand op bezoek kwam, hoogst zelden. Een man waar het, zoals zijn vrienden het zeiden, onmogelijk is om niet van te houden. Er waren grapjes uit zijn stamcafé. Benedenbuurman Vlad hield van goochelen en van witte wijn. Een van zijn cafévrienden goochelde met wc-papier, Vlad zelf kon zijn glas laten verdwijnen. Daar sloot men dan een weddenschap op af. En dan wierp hij zijn glas eenvoudig in de vuilnisbak.
Terwijl wij in de aula zitten, trekken achter het raam dikke wolken voorbij, alsof iemand dat zo geregeld heeft. Mijn benedenbuurman overleed aan de gevolgen van de brand in zijn woning, zeg ik er voor de luisteraars die later hebben ingeschakeld er dan voor de duidelijkheid maar even bij. Er klinkt muziek. De dienst mag een half uur duren, want december is een drukke maand.
Ik kom er op een ander moment op terug, we moeten verder. Eenzame uitvaart nummer 85 vindt plaats op St. Barbara. Dichter van dienst Adriaan Jaeggi verzorgt in zijn laatste maand als stadsdichter, als onderdeel van zijn afscheidstournee, het gedicht voor een Surinaamse meneer, gedicht en verslag worden later op www.eenzameuitvaart.nl gepubliceerd. Zo ook het verslag van eenzame uitvaart nummer 86, dat de laatste van vandaag zou zijn. De uitvaart die op televisie komt, zeg maar, vanavond om iets voor half elf, RTL4 in het land, zo heet het programma. Hieronder vast het gedicht. Ik neem aan dat het slechts gedeeltelijk, of zwaar verminkt wordt uitgezonden. Helpt u zich verder zelf de kerstdagen door.
Ze zeggen
I.M. Maria M., 22 december 1941, Cabrera, Curacao
† 7 december 2007, AMC Ziekenhuis, Amsterdam.
Ze zeggen dat God liefde is, of andersom
de liefde God, dat Hij zich kenbaar maakt tussen
de mensen onderling, misschien dat wij Hem alleen zo
kunnen zien, ervaren. Tussen ons in. Zoals je jaren
ongezien voor de teevee kunt zitten, waar blije mensen
antwoord weten, dozen open doen, prijzen winnen,
of in het Journaal gewichtig iets verklaren, geen nieuws
van jou. Jij bent alleen maar overleden.
We hebben hier een lichaam, we hebben hier een naam,
Maria, je geboorteplaats op Curaçao, de plek waar je bent
weggegaan, een ziekenhuis. Zo kom je bij de mensen thuis:
een kist. Iemand in een kamer schenkt de koffie in, zegt
dat het wel zielig is voor die mevrouw, vraagt zich dan af
of God nu liefde is of andersom bestond Hij niet, of niet voor jou.
© F. Starik, begraafplaats St. Barbara, 24 december 2007
dinsdag 18 december 2007
EXCUSES
Op een duistere wijze heeft het de firma Blogger behaagd om alle leestekens in de tekst van dit weblog te vervangen door blokjes. Wat de oorzaak is weet ik niet, laat staan wat de oplossing van dit raadsel zou wezen, maar lelijk is het zeker, en het komt de leesbaarheid niet ten goede.
Daarin hebben de briefschrijvers helemaal gelijk.
(Vandaag, nu ik eindelijk besloten heb de briefschrijvers gelijk te geven, lijkt het probleem zichzelf te hebben opgelost. We wachten af...)
Op www.eenzameuitvaart.nl vindt u ondertussen het verslag van de vierde Haagse eenzame uitvaart, verzorgd door Bart Chabot.
+
Op een duistere wijze heeft het de firma Blogger behaagd om alle leestekens in de tekst van dit weblog te vervangen door blokjes. Wat de oorzaak is weet ik niet, laat staan wat de oplossing van dit raadsel zou wezen, maar lelijk is het zeker, en het komt de leesbaarheid niet ten goede.
Daarin hebben de briefschrijvers helemaal gelijk.
(Vandaag, nu ik eindelijk besloten heb de briefschrijvers gelijk te geven, lijkt het probleem zichzelf te hebben opgelost. We wachten af...)
Op www.eenzameuitvaart.nl vindt u ondertussen het verslag van de vierde Haagse eenzame uitvaart, verzorgd door Bart Chabot.
+
vrijdag 14 december 2007
ZELF ADEMEN
I.M. Wladyslaw Czereba
† donderdag 13 december 2007, Vu-Ziekenhuis, Amsterdam
‘Hoe lang zal grote dikke buurman van helemaal beneden nog duren? Een keer kwam ik de grote dikke buurman tegen bij het uitnemen van de post uit mijn postvak. Bij die gelegenheid sprak hij zijn verbazing uit over de hoeveelheid post die er achter mijn luikje zat. Hij krijgt alleen een uitkeringsbriefje en de post van de verzekering. Op een dag kwam hij op een andere motorfiets thuis dan gebruikelijk. ‘Zo, buurman,’ sprak ik vaderlijk, ‘nieuwe brommer?’ Toenmalige benedenbuurman, in zijn kamerjas onderweg naar de grootste krant van Nederland in zijn postvak, giechelde besmuikt.’
Dit kleine fragment is afkomstig uit ‘Mijn kleinste buurman’, een stuk van drieduizend woorden dat in Torpedo 2 werd gepubliceerd. Augustus, september 2007, helemaal niet lang geleden. En nu is die grote dikke buurman van helemaal beneden dood. Boem.
Dat komt zo. Twee weken geleden moet hij des nachts bij drieën rokend op de bank in zijn woonkamer hebben gelegen. Remember darling. Half slapend. Er moet iets zijn gaan schroeien. Uiteindelijk was de slaapkamer nog het minst verbrand. Ik ben achteraf in zijn woning gaan kijken. De onderpot stond er nog. Met de onderpot bedoel ik een platte schaal, waarmee men lekwater uit poreuze bloempotten opvangt. In deze slaapkamer in gebruik als asbak. Er lagen heel veel dun gedraaide shagjes in.
De meeste peukjes lagen erbij alsof ze nooit fatsoenlijk door iemand werden uitgedrukt. Ze waren simpelweg gedoofd, nog tamelijk zorgvuldig verdeeld over het volle oppervlak van de ruim gekozen onderpot, opdat men elkaar niet met het vuur zou besmetten, zo, dat het niet al te erg zou stinken. In de slaapkamer ontbrak een matras. Twee gescheiden eenpersoons bedden, op de ene moet Wlady gelegen hebben, op de andere woonde de asbak.
Achter zijn slaapkamer begint het dak van een parkeergarage, onze tuin, het dak van een parkeergarage. Daar woonde zijn kat, de koning van het dak, met een boerenzakdoek om zijn nek geknoopt. Ik heb hem ooit verteld dat ik zijn kat de koning noem: hij was verbaasd. 'Die dooie?' vroeg hij.'Bij mij is het maar een dooie.' Nu is hij zelf dood. De kat is gered, ze hebben hem met babyshampoo gewassen.
Hij moet de smeulende bank uit de woonkamer naar de badkamer hebben gesleept. Goed plan. Zet je bank onder de douche. Steek met de vuurhaard de rest van je huis in de brand. Sluit de deur van de badkamer. Je wil geen overlast bezorgen. Een paar maanden geleden is al eens iets soortgelijks gebeurd, toen moest de kleinste van eenhoog naar beneden komen om een uit de hand gelopen asbak te helpen doven, een emmer volstond. Dat is toen goed afgelopen. Er is nergens melding van gemaakt.
Ik heb nog met de woningbouwvereniging gebeld, een paar dagen na de brand. Ik heb gevraagd of het misschien mogelijk was dat deze man niet in zijn eigen huis mocht terugkeren, zo er genezing mogelijk bleek, niet hier, niet hier. Ik heb betoogd dat ‘wij, bewoners’ niet in die angst willen leven, dat het weer gebeurt, nou het zal niet meer gebeuren.
De eerste dagen na de brand leek het alsof er geen familie, geen vrienden te traceren waren. Ik belde met het ziekenhuis, we overwogen of men mij tot iets officieels zou benoemen, opdat er informatie kon worden vrijgegeven. Ook al ken je niemand, over je gegevens wordt gewaakt als over een staatsgeheim, want we moeten de privacy respecteren, ook als er niemand voor je is om wat dan ook aan te respecteren.
Wie maar een beetje voor beroemd doorgaat wordt meteen helemaal uitgekleed. Als je zomaar iemand bent, en er belt eindelijk iemand voor je, dan mogen wij ineens niets zeggen. Dus je werkt in een ziekenhuis en een buurman belt om naar het welzijn van een buurman te informeren. Schrikken hoor. Dus je huis is afgebrand en nu ben je bezorgd over de man die daarbij gewond raakte. Rare vraag. Daar heeft de dokter niets van gezegd, dat je zomaar vriendelijk mag zeggen wat er zoal aan mankeert. Wij mogen niks zeggen buurman.
Dit is geheim.
Dat begrijpen de mensen wel, hoor, heus. Voor hetzelfde geld heeft buurman een mes en gaat hij vanavond wraak nemen op de stichter van de brand. Komt hij naar het ziekenhuis en voelt zich bedrogen. Komt zijn geld terughalen, de onschuldige, het slachtoffer, dat zijn huis moest verlaten vanwege een eenvoudige brand. Dat kost allemaal maar geld.
Gisteren hebben ze de stekker er waarschijnlijk uit getrokken. Er zat geen verbetering meer in, buurman had nu al dertien dagen niet meer zelf geademd. Zelf ademen. Je staat er niet bij stil. Maar je doet het, de hele tijd.
Ik heb vanavond de meeste van mijn buren ingelicht. Ik heb een briefje in de gang gehangen, met het weblog-adres erop dat voor de grote dikke is ingeruimd. Je kunt een strookje van het briefje scheuren, om het zelf thuis op te zoeken. Misschien kunnen we samen iets van een bloemetje doen. Of we gaan allemaal de uitvaart bezoeken. We gaan ervoor zorgen dat dit geen eenzame uitvaart wordt.
Dat is het natuurlijk wel.
Een buurman zonder bezoek, of heel af en toe een andere motorrijder. Iemand met een motorfiets, de man met de motorfiets, dat was zijn enige bezoeker, voor zover ik al zijn bezoekers heb gezien. Dit stukje begint met de scène van het postvak en het grapje met de brommer. Met die grapjes is het afgelopen.
+
I.M. Wladyslaw Czereba
† donderdag 13 december 2007, Vu-Ziekenhuis, Amsterdam
‘Hoe lang zal grote dikke buurman van helemaal beneden nog duren? Een keer kwam ik de grote dikke buurman tegen bij het uitnemen van de post uit mijn postvak. Bij die gelegenheid sprak hij zijn verbazing uit over de hoeveelheid post die er achter mijn luikje zat. Hij krijgt alleen een uitkeringsbriefje en de post van de verzekering. Op een dag kwam hij op een andere motorfiets thuis dan gebruikelijk. ‘Zo, buurman,’ sprak ik vaderlijk, ‘nieuwe brommer?’ Toenmalige benedenbuurman, in zijn kamerjas onderweg naar de grootste krant van Nederland in zijn postvak, giechelde besmuikt.’
Dit kleine fragment is afkomstig uit ‘Mijn kleinste buurman’, een stuk van drieduizend woorden dat in Torpedo 2 werd gepubliceerd. Augustus, september 2007, helemaal niet lang geleden. En nu is die grote dikke buurman van helemaal beneden dood. Boem.
Dat komt zo. Twee weken geleden moet hij des nachts bij drieën rokend op de bank in zijn woonkamer hebben gelegen. Remember darling. Half slapend. Er moet iets zijn gaan schroeien. Uiteindelijk was de slaapkamer nog het minst verbrand. Ik ben achteraf in zijn woning gaan kijken. De onderpot stond er nog. Met de onderpot bedoel ik een platte schaal, waarmee men lekwater uit poreuze bloempotten opvangt. In deze slaapkamer in gebruik als asbak. Er lagen heel veel dun gedraaide shagjes in.
De meeste peukjes lagen erbij alsof ze nooit fatsoenlijk door iemand werden uitgedrukt. Ze waren simpelweg gedoofd, nog tamelijk zorgvuldig verdeeld over het volle oppervlak van de ruim gekozen onderpot, opdat men elkaar niet met het vuur zou besmetten, zo, dat het niet al te erg zou stinken. In de slaapkamer ontbrak een matras. Twee gescheiden eenpersoons bedden, op de ene moet Wlady gelegen hebben, op de andere woonde de asbak.
Achter zijn slaapkamer begint het dak van een parkeergarage, onze tuin, het dak van een parkeergarage. Daar woonde zijn kat, de koning van het dak, met een boerenzakdoek om zijn nek geknoopt. Ik heb hem ooit verteld dat ik zijn kat de koning noem: hij was verbaasd. 'Die dooie?' vroeg hij.'Bij mij is het maar een dooie.' Nu is hij zelf dood. De kat is gered, ze hebben hem met babyshampoo gewassen.
Hij moet de smeulende bank uit de woonkamer naar de badkamer hebben gesleept. Goed plan. Zet je bank onder de douche. Steek met de vuurhaard de rest van je huis in de brand. Sluit de deur van de badkamer. Je wil geen overlast bezorgen. Een paar maanden geleden is al eens iets soortgelijks gebeurd, toen moest de kleinste van eenhoog naar beneden komen om een uit de hand gelopen asbak te helpen doven, een emmer volstond. Dat is toen goed afgelopen. Er is nergens melding van gemaakt.
Ik heb nog met de woningbouwvereniging gebeld, een paar dagen na de brand. Ik heb gevraagd of het misschien mogelijk was dat deze man niet in zijn eigen huis mocht terugkeren, zo er genezing mogelijk bleek, niet hier, niet hier. Ik heb betoogd dat ‘wij, bewoners’ niet in die angst willen leven, dat het weer gebeurt, nou het zal niet meer gebeuren.
De eerste dagen na de brand leek het alsof er geen familie, geen vrienden te traceren waren. Ik belde met het ziekenhuis, we overwogen of men mij tot iets officieels zou benoemen, opdat er informatie kon worden vrijgegeven. Ook al ken je niemand, over je gegevens wordt gewaakt als over een staatsgeheim, want we moeten de privacy respecteren, ook als er niemand voor je is om wat dan ook aan te respecteren.
Wie maar een beetje voor beroemd doorgaat wordt meteen helemaal uitgekleed. Als je zomaar iemand bent, en er belt eindelijk iemand voor je, dan mogen wij ineens niets zeggen. Dus je werkt in een ziekenhuis en een buurman belt om naar het welzijn van een buurman te informeren. Schrikken hoor. Dus je huis is afgebrand en nu ben je bezorgd over de man die daarbij gewond raakte. Rare vraag. Daar heeft de dokter niets van gezegd, dat je zomaar vriendelijk mag zeggen wat er zoal aan mankeert. Wij mogen niks zeggen buurman.
Dit is geheim.
Dat begrijpen de mensen wel, hoor, heus. Voor hetzelfde geld heeft buurman een mes en gaat hij vanavond wraak nemen op de stichter van de brand. Komt hij naar het ziekenhuis en voelt zich bedrogen. Komt zijn geld terughalen, de onschuldige, het slachtoffer, dat zijn huis moest verlaten vanwege een eenvoudige brand. Dat kost allemaal maar geld.
Gisteren hebben ze de stekker er waarschijnlijk uit getrokken. Er zat geen verbetering meer in, buurman had nu al dertien dagen niet meer zelf geademd. Zelf ademen. Je staat er niet bij stil. Maar je doet het, de hele tijd.
Ik heb vanavond de meeste van mijn buren ingelicht. Ik heb een briefje in de gang gehangen, met het weblog-adres erop dat voor de grote dikke is ingeruimd. Je kunt een strookje van het briefje scheuren, om het zelf thuis op te zoeken. Misschien kunnen we samen iets van een bloemetje doen. Of we gaan allemaal de uitvaart bezoeken. We gaan ervoor zorgen dat dit geen eenzame uitvaart wordt.
Dat is het natuurlijk wel.
Een buurman zonder bezoek, of heel af en toe een andere motorrijder. Iemand met een motorfiets, de man met de motorfiets, dat was zijn enige bezoeker, voor zover ik al zijn bezoekers heb gezien. Dit stukje begint met de scène van het postvak en het grapje met de brommer. Met die grapjes is het afgelopen.
+
zaterdag 8 december 2007
Eenzame uitvaart nummer 3 Den Haag
I.M. mevrouw Zoutelande, begraafplaats Oud Eik en Duinen, 4 december 2007
Dichter van dienst: Ruth van Rossum
De nacht vóór de begrafenis van mevrouw Zoutelande word ik rond 2.00 uur wakker. Ik ga de trap af en heb het gevoel dat mevrouw Zoutelande beneden zit, in de woonkamer, aan tafel. Waar is iemands ziel vlak voor de begrafenis? In de buurt van het lichaam? Of bezoekt zij mensen, plekken die haar dierbaar zijn? Mij kent zij niet en ik kende haar niet. Ik heb deze dagen wel veel aan haar gedacht. Ik laat haar rustig zitten en ga weer naar boven.
We weten weinig van mevrouw Zoutelande. Ze heeft een lieve en mooie voornaam. Zij is 15 januari 1950 geboren. Haar officiële overlijdensdatum is 23 november 2007. Maar toen zij werd gevonden lag ze al geruime tijd in haar flat aan de Fijnjekade. De muren van haar woning waren behangen met vuilniszakken en lappen. Volgens de buren was ze vreemd, de weg kwijt. Toch kon ze zichzelf kennelijk op de een of andere manier staande houden.
Woensdag 28 november belt Gerard van Poelgeest van de gemeente Den Haag mij met dit verhaal. Het is de verwachting dat er niemand aanwezig zal zijn op de begrafenis. Haar vader, moeder en broer zijn eerder overleden.
In het weekeinde - buiten is het storm en regen - maak ik het gedicht. Ik denk vooral over de vraag waar het in een leven misgaat. Was zij vroeger ook al “vreemd”? Of is dit door gebeurtenissen in haar leven losgemaakt of verergerd? En hoe moet het zijn om zó alleen te leven dat er niemand is om te merken dat je bent overleden?
Met een klein boeketje witte en roze rozen sta ik dinsdag 4 december bij de sfeervolle oude begraafplaats Oud Eik en Duinen. Er is een buurman van de Fijnjekade gekomen, met een witte roos. En een oude vriendin van de familie. Zij hebben in de krant het overlijdensbericht gelezen. Henk van Zuiden, coördinator van de Haagse eenzame uitvaarten is er, en Gerard van Poelgeest.
Tijdens het wachten en later, bij de koffie met cake, komen twee uitersten van een leven naar voren. De oude vriendin laat ons iets zien van vroeger. Een zonniger tijd. Mevrouw Zoutelande en haar ouders woonden in een mooi pand op de Weimarstraat. Haar vader had een zeilmakerij en maakte tenten. Het was een goed gezin, men was in goeden doen. De vriendin vertelt over een reisje met mevrouw Zoutelande naar Parijs. Ze hield van het strand, van lange einden lopen, ze hield van alles. En ze was netjes, precies. Dus hoe kan dit nu, dat het zo eindigde? De buurman vertelt hoe schichtig mevrouw Zoutelande was, dat zij haar flat snel weer in ging als er iemand anders de hal in kwam en dat zij zich in de lift tegen de wand aandrukte. Beide kunnen het verhaal van de ander haast niet geloven - zo tegengesteld is het beeld dat de ander schetst aan hun eigen beleving. Ik vind het mooi dat het hele trieste van haar laatste levensjaren door het verhaal van de vriendin van vroeger iets getemperd wordt.
De plechtigheid begint 13.00 uur met het korte muziekstuk Soy Marco, uit de film Hable con Ella. Dan draag ik het gedicht voor, dat ik Maan op het water heb genoemd. Ik wens mevrouw Zoutelande vaarwel en leg het gedicht op de kist, bij de rode, witte en roze rozen. Vervolgens luisteren we naar Distant Green Valley van Yo-Yo Ma. In beide muziekstukken horen we een melancholieke viool en cello die in een rustig en lieflijk ritme over onze ziel strijken. We denken aan mevrouw Zoutelande en, zoals altijd bij een begrafenis, aan andere doden, die we beter kenden.
Deze dag is de eerste dag zonder hevige regen. We lopen achter de kist aan naar buiten, langs andere graven, onder oude bomen door. Bij het graf draag ik mijn gedicht De wending voor, waarmee ik mevrouw Zoutelande toewens dat zij ergens komt waar het licht is, waar ze vrij kan zijn en zorgeloos, en waar zij wordt gekoesterd. Niet meer alleen.
Maan op het water
Bij de begrafenis van mevrouw Zoutelande,
15 januari 1950 - 23 november 2007
Natuurlijk ooit een kind dat alles nog kon worden:
gekoesterd gebed in het web van de wereld, met
duizenden draden naar alle kanten, bezigheden,
mensen, de dagelijkse dingen, een huis als cocon.
Waar het dan begint, dat er geen draden groeien
of dat draden stukgaan, er steeds minder blijven.
Druk in het hoofd. Een hoog suizen als het stil is.
Dat je zo schrikt van scherpte. Altijd meer diepte
voelen dan dat zachte hart kan dragen. Knellende
schedel. Verlies van orde. Langzaam verdwalen.
Je hoort buren, een tram. Je ziet de maan op het
water. Hoe een klein schip zo verloren kan raken.
(C) voor gedicht en verslag Ruth van Rossum
+
I.M. mevrouw Zoutelande, begraafplaats Oud Eik en Duinen, 4 december 2007
Dichter van dienst: Ruth van Rossum
De nacht vóór de begrafenis van mevrouw Zoutelande word ik rond 2.00 uur wakker. Ik ga de trap af en heb het gevoel dat mevrouw Zoutelande beneden zit, in de woonkamer, aan tafel. Waar is iemands ziel vlak voor de begrafenis? In de buurt van het lichaam? Of bezoekt zij mensen, plekken die haar dierbaar zijn? Mij kent zij niet en ik kende haar niet. Ik heb deze dagen wel veel aan haar gedacht. Ik laat haar rustig zitten en ga weer naar boven.
We weten weinig van mevrouw Zoutelande. Ze heeft een lieve en mooie voornaam. Zij is 15 januari 1950 geboren. Haar officiële overlijdensdatum is 23 november 2007. Maar toen zij werd gevonden lag ze al geruime tijd in haar flat aan de Fijnjekade. De muren van haar woning waren behangen met vuilniszakken en lappen. Volgens de buren was ze vreemd, de weg kwijt. Toch kon ze zichzelf kennelijk op de een of andere manier staande houden.
Woensdag 28 november belt Gerard van Poelgeest van de gemeente Den Haag mij met dit verhaal. Het is de verwachting dat er niemand aanwezig zal zijn op de begrafenis. Haar vader, moeder en broer zijn eerder overleden.
In het weekeinde - buiten is het storm en regen - maak ik het gedicht. Ik denk vooral over de vraag waar het in een leven misgaat. Was zij vroeger ook al “vreemd”? Of is dit door gebeurtenissen in haar leven losgemaakt of verergerd? En hoe moet het zijn om zó alleen te leven dat er niemand is om te merken dat je bent overleden?
Met een klein boeketje witte en roze rozen sta ik dinsdag 4 december bij de sfeervolle oude begraafplaats Oud Eik en Duinen. Er is een buurman van de Fijnjekade gekomen, met een witte roos. En een oude vriendin van de familie. Zij hebben in de krant het overlijdensbericht gelezen. Henk van Zuiden, coördinator van de Haagse eenzame uitvaarten is er, en Gerard van Poelgeest.
Tijdens het wachten en later, bij de koffie met cake, komen twee uitersten van een leven naar voren. De oude vriendin laat ons iets zien van vroeger. Een zonniger tijd. Mevrouw Zoutelande en haar ouders woonden in een mooi pand op de Weimarstraat. Haar vader had een zeilmakerij en maakte tenten. Het was een goed gezin, men was in goeden doen. De vriendin vertelt over een reisje met mevrouw Zoutelande naar Parijs. Ze hield van het strand, van lange einden lopen, ze hield van alles. En ze was netjes, precies. Dus hoe kan dit nu, dat het zo eindigde? De buurman vertelt hoe schichtig mevrouw Zoutelande was, dat zij haar flat snel weer in ging als er iemand anders de hal in kwam en dat zij zich in de lift tegen de wand aandrukte. Beide kunnen het verhaal van de ander haast niet geloven - zo tegengesteld is het beeld dat de ander schetst aan hun eigen beleving. Ik vind het mooi dat het hele trieste van haar laatste levensjaren door het verhaal van de vriendin van vroeger iets getemperd wordt.
De plechtigheid begint 13.00 uur met het korte muziekstuk Soy Marco, uit de film Hable con Ella. Dan draag ik het gedicht voor, dat ik Maan op het water heb genoemd. Ik wens mevrouw Zoutelande vaarwel en leg het gedicht op de kist, bij de rode, witte en roze rozen. Vervolgens luisteren we naar Distant Green Valley van Yo-Yo Ma. In beide muziekstukken horen we een melancholieke viool en cello die in een rustig en lieflijk ritme over onze ziel strijken. We denken aan mevrouw Zoutelande en, zoals altijd bij een begrafenis, aan andere doden, die we beter kenden.
Deze dag is de eerste dag zonder hevige regen. We lopen achter de kist aan naar buiten, langs andere graven, onder oude bomen door. Bij het graf draag ik mijn gedicht De wending voor, waarmee ik mevrouw Zoutelande toewens dat zij ergens komt waar het licht is, waar ze vrij kan zijn en zorgeloos, en waar zij wordt gekoesterd. Niet meer alleen.
Maan op het water
Bij de begrafenis van mevrouw Zoutelande,
15 januari 1950 - 23 november 2007
Natuurlijk ooit een kind dat alles nog kon worden:
gekoesterd gebed in het web van de wereld, met
duizenden draden naar alle kanten, bezigheden,
mensen, de dagelijkse dingen, een huis als cocon.
Waar het dan begint, dat er geen draden groeien
of dat draden stukgaan, er steeds minder blijven.
Druk in het hoofd. Een hoog suizen als het stil is.
Dat je zo schrikt van scherpte. Altijd meer diepte
voelen dan dat zachte hart kan dragen. Knellende
schedel. Verlies van orde. Langzaam verdwalen.
Je hoort buren, een tram. Je ziet de maan op het
water. Hoe een klein schip zo verloren kan raken.
(C) voor gedicht en verslag Ruth van Rossum
+
